ΔΕΗ: Προετοιμάζοντας την πώληση

Του Γιάννη ΜΠΕΝΙΣΗ*

• Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ θα κάνει οτιδήποτε περνάει από το χέρι του ώστε να αποτραπεί αυτή η πώληση, που, αν γίνει, θα μας φέρει δεκαετίες πίσω στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, με αποτέλεσμα το ρεύμα, αντί να είναι δημόσιο και κοινωνικό αγαθό, να είναι είδος πολυτελείας για την πλειονότητα των, ανέργων, εργαζομένων και συνταξιούχων

Η ΔΕΗ κατάφερε, επικαλούμενη διάφορες δικαιολογίες, με γνωμοδότηση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) και απόφαση του υπουργείου, να προεγκριθούνγια το 2013 αυξήσεις που είχαν εκτιμηθεί συνολικά 16,5%, ως εξής:

α) 8% τον Ιανουάριο (που έγινε ήδη),

β) 4% την 1η Μαΐου (η οποία τελικά δεν εφαρμόστηκε) και

γ) 4% επίσης την 1η Ιουλίου (αναμενόμενη, αφού τότε θα έχουμε και πλήρη απελευθέρωση των τιμολογίων με σύνδεση των τιμών χονδρεμπορικής και λιανικής αγοράς).

Όλες όμως οι δικαιολογίες στις οποίες στηρίχθηκαν προκειμένου να εφαρμόσουν τις αυξήσεις αυτές, συνηγορούν, όπως θα δούμε, αντιθέτως, για μειώσεις.

Ειδικότερα:

1. Ενώ το κόστος για τα τέλη ρύπων είχε υπολογισθεί στα 270 εκατ. ευρώ για όλο το 2013, τελικώς θα ανέλθει στο μισό, γιατί ο τόνος των ρύπων, αντί να κοστίζει πάνω από 7 ευρώ, όπως είχαν υπολογίσει, στοιχίζει κάτω από 4 ευρώ. Και μάλιστα αν αγοραστεί ένα μέρος, όχι από τον ευρωπαϊκό, αλλά από τον μηχανισμό του ΟΗΕ, υπάρχει περαιτέρω μείωση του κόστους. Τις τελευταίες ημέρες, μάλιστα, μετά τη γνωστή απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου (back loading), θα κοστίζουν, όπως υπολογίζει και ο Λειτουργός Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΛΑΓΗΕ) στο δελτίο του μηνός Απριλίου, 2,8 ευρώ ο τόνος μεσοσταθμικά για το 2013 και 2,9 για το 2014.

2. Η ΔΕΗ έχει δύο διαφορετικούς ρόλους στην όλη διαδικασία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ο πρώτος είναι να παράγει και να πουλάει στη χονδρεμπορική αγορά ρεύμα στη λεγόμενη οριακή τιμή συστήματος (ΟΤΣ) και μάλιστα η συμμετοχή της είναι περίπου το 67% της συνολικής παραγωγής (ΔΕΗ παραγωγός). Ο δεύτερος ρόλος της είναι να αγοράζει από τη χονδρεμπορική αγορά με την ΟΤΣ, που έχει διακυμάνσεις, αφού καθορίζεται από τους κανόνες της αγοράς, και στη συνέχεια να πουλάει στους καταναλωτές, σε τιμές προκαθορισμένες, όμως. Και μάλιστα σε αυτόν τον ρόλο κατέχει το 98,5% της αγοράς (ΔΕΗ προμηθευτής - λιανοπωλητής).

Εύκολα καταλαβαίνει κάποιος ότι, όταν η ΟΤΣ είναι χαμηλή, η ΔΕΗ κερδίζει, αφού πουλάει ως παραγωγός το 67% στη χαμηλή αυτή τιμή, αγοράζει δε ως προμηθευτής το 98,5% στην ίδια τιμή και το μεταπωλεί στους καταναλωτές σε στάνταρ τιμή, αρκετά υψηλή σχετικά. Την περίοδο αυτή η τιμή της αγοράς είναι πολύ χαμηλή, όπως συνάγεται στα παρακάτω:

Μέση οριακή τιμή συστήματος σε ευρώ/mwh:

* Ιανουάριος 2012: 72,2. Ιανουάριος 2013: 45,78. Μείωση: 36,59%.

* Φεβρουάριος 2012: 81,64. Φεβρουάριος 2013: 44,89. Μείωση: 45,02%.

* Μάρτιος 2012: 63,65. Μάρτιος: 2013: 30,55. Μείωση: 52,01%.

Μεσοσταθμικά είναι γύρω στα 40 ευρώ η mwh, όμως, λόγω κυρίως των στρεβλώσεων, η ΔΕΗ αγοράζει με την τιμή των αποκλίσεων που είναι μεσοσταθμικά για το τρίμηνο 61 ευρώ η mwh και στη συνέχεια το πουλάει στους οικιακούς καταναλωτές 90 ευρώ την mwh, δηλαδή με κέρδος 30 ευρώ τη mwh. Και για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος, η κατανάλωση είναι 140.000 mwh την ημέρα (όχι όλη από τους οικιακούς καταναλωτές, όμως). Να ληφθεί επίσης υπόψη ότι το κόστος μεταφοράς και δικτύου πληρώνεται ξεχωριστά από τους καταναλωτές.

3. Άλλος σημαντικός λόγος που αυξάνει την κερδοφορία της ΔΕΗ είναι οι φετινές βροχοπτώσεις. Τα υδροηλεκτρικά φράγματα περιέχουν τεράστιες ποσότητες υδάτων, 7 φόρες πάνω από το ιστορικό χαμηλό και 3 φορές πάνω από τον μέσο όρο. Οι ποσότητες αυτές αντιστοιχούν σε 2.880 γιγαβατώρες (στοιχεία Μαρτίου) με τάση ανόδου, αφού πάντα τον Απρίλιο που λιώνουν τα χιόνια παρατηρείται άνοδος της στάθμης, με ανώτατο όριο κινδύνου τις 3.000 γιγαβατώρες. Υποχρεωτικά λοιπόν πρέπει να δουλεύουν τα υδροηλεκτρικά, τα οποία ως γνωστόν έχουν μηδενικό κόστος καυσίμου. Με μέση τιμή παραγωγής τα τελευταία χρόνια γύρω στις 200.000 mwh τον μήνα, το τρίμηνο του 2013 είχαμε την εξής παραγωγή σε mwh:

* Ιανουάριος: 550.000

* Φεβρουάριος: 702.000

* Μάρτιος: 1.019.000

Όπως διαπιστώνει κανείς, παρατηρείται αύξηση της πολύ φθηνής παραγωγής της ΔΕΗ, που φθάνει τον Μάρτιο ώς και 520% πάνω από τον μέσο όρο. Αυτή τη σχεδόν μηδενικού κόστους παραγωγή η ΔΕΗ την πουλάει με σχεδόν 60 ευρώ τη mwh, δηλαδή μόνο για τον μήνα Μάρτιο ανέρχεται σε 60 εκατ. ευρώ ως ΔΕΗ παραγωγός.

4. Όπως και η διοίκηση της ΔΕΗ αναφέρει, η εταιρεία έκανε μειώσεις στο προσωπικό -σήμερα απασχολεί 19.990 άτομα-, ενώ περιέκοψε και τις αποδοχές του, π.χ. υπερωρίες, νυχτερινά, κ.λπ. Η συνολική μείωση, λοιπόν, μόνο για το 2012, ανήλθε σε 179 εκατ. ευρώ.

Πρόχειροι υπολογισμοί αποδεικνύουν ότι η ΔΕΗ για το πρώτο τρίμηνο του 2013, αθροιστικά ως παραγωγός και ως προμηθευτής, (αφού καταναλώθηκαν 140.000 mwh την ημέρα), πρέπει να έχει περίπου 500 εκατ. ευρώ κέρδη, με μικρά λειτουργικά κόστη (17% περίπου κόστος προσωπικού) αφού δίκτυα και σύστημα μεταφοράς (ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΗΕ) έχουν ξεχωριστές χρεώσεις, ξεχωριστό λογαριασμό. Αυτό σημαίνει ότι, αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, θα έχει περίπου 2 δισ. ευρώ κέρδος (ΕΒΙΤDA) προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων, ετησίως, γεγονός που δεν προκαλεί έκπληξη αφού το αντίστοιχο νούμερο το 2010 ήταν 1,5 δισ. Καθαρά δε, προ φόρων, κέρδη της τάξης του 1 δισ. ευρώ. Όλα αυτά μας οδηγούν να βγάλουμε τα παρακάτω συμπεράσματα:

Πρώτον. Πώληση της ΔΕΗ, δηλαδή αλλαγή του δημόσιου χαρακτήρα της παραγωγής και πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας, θα αλλοιώσει και τον χαρακτήρα που εμείς θέλουμε να έχει το ρεύμα: να είναι δημόσιο και κοινωνικό αγαθό. Οπότε είμαστε κατά της πώλησης σε οποιαδήποτε τιμή.

Ειδικότερα όποιος τολμήσει πώληση σε τιμή 1,2 δισ. ευρώ (αυτή είναι σήμερα η χρηματιστηριακή της αξία), δηλαδή με τα κέρδη 7-8 μηνών, θα πρέπει να λογοδοτήσει ως καταχραστής της δημόσιας περιουσίας. Οι δικαιολογίες του τύπου ότι έχει δάνεια 4,5 δισ. ευρώ δεν ευσταθούν γιατί η αξία των παγίων της ανέρχεται σε πάνω από 15 δισ. ευρώ. Επίσης και μόνο το δικαίωμα εκμετάλλευσης των λιγνιτικών αποθεμάτων της χώρας εκτιμάται σε άνω των 20 δισ. για τα επόμενα χρόνια.

Δεύτερον. Υπάρχουν δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία προχωράει η συνεργασία ΔΕΗ - Κοπελούζου, με στόχο την ανάπτυξη δικτύου εξυπηρέτησης πελατών. Τι είναι αυτό που εμποδίζει τη διοίκηση της ΔΕΗ να γίνει πελατοκεντρική (όπως αναφέρει η ίδια) και να αναπτύξει δίκτυο καταστημάτων εξυπηρέτησης πελατών μόνη της; Γιατί έχει ανάγκη, και μάλιστα κατά 51%, τον Κοπελούζο για να το επιτύχει; Μήπως αφήνουν να υπάρχουν οι τεράστιες ουρές στα ταμεία της ώστε να δικαιολογηθεί μετά εύκολα η ιδιωτικοποίηση σε πρώτη φάση του τομέα εξυπηρέτησης πελατών, μετά της μικρής ΔΕΗ και στο τέλος ολόκληρης; Πάντως, είναι σίγουρο ότι η ΔΕΗ έχει στελέχη ικανά να αναπτύξουν το δίκτυο καταστημάτων που απαιτείται, αρκεί να υπάρχει βούληση εκ μέρους της διοίκησης προκειμένου να αξιοποιηθούν στελέχη με αξιοκρατικά κριτήρια.

Τρίτον. Δεν μπορεί η ΔΕΗ από τη μία να έχει τέτοια υπερκέρδη και από την άλλη να προχωρά σε αυξήσεις των τιμολογίων της. Ούτε μπορεί ο υφυπουργός να επιχαίρει και να παρουσιάζει ως επιτυχία το γεγονός ότι δεν υλοποιήθηκε η προγραμματισμένη αύξηση του Μαΐου, τη στιγμή που τα οικονομικά στοιχεία συνηγορούν σε μειώσεις της τάξης ακόμη και του 20%. Η κατά τα άλλα ανεξάρτητη ΡΑΕ γιατί δεν εξετάζει το θέμα της μείωσης; Δεν βλέπει τα στοιχεία του τριμήνου που αφορούν την πολύ χαμηλή ΟΤΣ, τα υδροηλεκτρικά και τα δικαιώματα ρύπων;

Η κυβέρνηση, διά του υφυπουργού, τι κάνει; Θα πρέπει, και μάλιστα άμεσα, με γνωμοδότηση της ΡΑΕ, η τρικομματική κυβέρνηση να εξαγγείλει γενναίες μειώσεις των τιμολογίων της, παίρνοντας πίσω την αύξηση που επιβλήθηκε τον Ιανουάριο, αλλά και να προωθήσει περαιτέρω μειώσεις σε σχέση με το 2012. Βέβαια θα βρουν δικαιολογία ότι έχουν αυξηθεί τα «φέσια» και οι διακανονισμοί, οπότε υπάρχει πρόβλημα ρευστότητας και ότι είναι μικρό το διάστημα για να βγουν συμπεράσματα.

Δεν πείθουν όμως αυτά, γιατί, όταν κάποιοι σου χρωστάνε, δεν βάζεις παραπάνω τιμή στους άλλους για να ισοσκελίσεις. Ούτε φυσικά στο άμεσο μέλλον θα αλλάξει κάτι, δηλαδή δεν θα εξαφανιστεί το νερό ή δεν θα αυξηθεί ως διά μαγείας η ΟΤΣ, τα δε δικαιώματα ρύπων θα είναι φθηνά για τα επόμενα δύο χρόνια τουλάχιστον.

Μήπως όλα αυτά είναι σκόπιμα και έχουν να κάνουν με την επικείμενη πώληση της ΔΕΗ, τώρα που έχει ανοίξει η όρεξη ακόμη και Ρώσων, που, όπως μαθαίνουμε, πηγαινοέρχονται στα αρμόδια υπουργεία και στου Μαξίμου; Δηλαδή δεν κάνουν τις μειώσεις των τιμολογίων που πρέπει στους καταναλωτές σκόπιμα ώστε να φανεί υψηλή κερδοφορία και να είναι ακόμα πιο ελκυστική για τους υποψήφιους αγοραστές.

Ποιο είναι το νόημα της πώλησης, ακόμη και με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, μιας τόσο κερδοφόρας επιχείρησης στρατηγικού χαρακτήρα; Απλώς θέλουν να υπακούν όλα στον νόμο του κέρδους και της επιχειρηματικότητας και όχι στον κανόνα των κοινωνικών αναγκών, οπότε μετά την ενέργεια σειρά έχουν η υγεία, η παιδεία, το νερό κ.λπ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ θα κάνει οτιδήποτε περνάει από το χέρι του ώστε να αποτραπεί αυτή η πώληση, που, αν γίνει, θα μας φέρει δεκαετίες πίσω στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, με αποτέλεσμα το ρεύμα, αντί να είναι δημόσιο και κοινωνικό αγαθό, να είναι είδος πολυτελείας για την πλειονότητα των, ανέργων, εργαζομένων και συνταξιούχων.

* Ο Γιάννης Μπενίσης είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ