Έτσι θα λειτουργεί η αγορά ηλεκτρισμού στην Ελλάδα τη νέα χρονιά

Μοντέλο παρόμοιο με το Ισπανικό, με διμερή συμβόλαια μεταξύ παραγωγών-προμηθευτών, διατήρηση του σημερινού "pool" αλλά μόνο συμπληρωματικά, και σταδιακή έως πλήρη κατάργηση του μηχανισμού ανάκτησης μεταβλητού κόστους, μοιάζει να είναι το πιο ρεαλιστικό σενάριο για τη μορφή που θα πάρει η χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού στην Ελλάδα από τις αρχές του 2013.
Σε αυτή την εκτίμηση καταλήγουν όλο και περισσότεροι παράγοντες του χώρου, σχολιάζοντας τα τρία σενάρια που παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα η ΡΑΕ, πάνω στα οποία και θα διατυπώσουν τις θέσεις τους την Πέμπτη, στην ειδική ημερίδα που διοργανώνει γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό η Αρχή, ώστε αμέσως μετά να στείλει τις οριστικές της προτάσεις στο ΥΠΕΚΑ, που με τη σειρά του θα ανακοινώσει τις αλλαγές.
Τα στελέχη του κλάδου περιγράφουν μια αυριανή αγορά που δεν θα μοιάζει σε τίποτα με τη σημερινή.
1. Ρυθμιζόμενες χρεώσεις εφόσον δεν καθορίζονται από την προσφορά και τη ζήτηση (όπως ο μηχανισμός ανάκτησης μεταβλητού κόστους), θα αποτελούν παρελθόν.
2. Διμερείς συμβάσεις μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών σαν αυτές που ισχύουν στη συντριπτική πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών (όπως οι δημοπρασίες φθηνής ενέργειας αλά γαλλικά, τύπου NOME) θα αντικαταστήσουν το σημερινό "υποχρεωτικό pool".
3. Παράλληλα, μια νέα απαιτητική αγορά θα γεννηθεί : Η δευτερογενής αγορά αποδεικτικών διαθεσιμότητας ισχύος, τα γνωστά ως ΑΔΙ, η οποία όμως θα απευθύνεται αποκλειστικά στους έχοντες "εφεδρικούς" σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, τις μικρές δηλαδή και ευέλικτες εκείνες μονάδες, που είναι ικανές να στηρίξουν τη μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ, και όχι στις συμβατικές όπως συμβαίνει σήμερα.
Σημαντική διαφορά του νέου αυτού μοντέλου σε σχέση με όσα ισχύουν σήμερα στη Γερμανία (μοντέλο ΒΔ Ευρώπης), είναι ότι η ημερήσια αγορά χονδρικής ("pool") θα δημιουργηθεί, δεν θα καταργηθεί. Θα παραμείνει σε ισχύ, αλλά μόνο σαν ένας συμπληρωματικός μηχανισμός, ένα είδος "διχτυού προστασίας" για τους πιο αδύναμους κυρίως επενδυτές εκείνους που δεν θα είναι σε θέση να συνάψουν διμερή συμβόλαια.
Τα υπέρ και τα κατά κάθε σεναρίου
Το πορτρέτο της αγοράς χονδρικής που περιγράφουν οι άνθρωποι του χώρου, είναι το λεγόμενο Ισπανικό ή "υβριδικό μοντέλο", το ένα από τα τρία σενάρια που προτείνει η ΡΑΕ για τη μεταβατική φάση, από την 1^η/1/2013 μέχρι και το τέλος 2014, οπότε και αναμένεται να τεθεί σε ισχύ η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρισμού, το EU Target Model. Μια αγορά που και στην ΕΕ βρίσκεται προς το παρόν ακόμη στο στάδιο της διαμόρφωσης.
Τα άλλα δύο, είναι όπως είπαμε της ΒΔ Ευρώπης και εκείνο της απλής προσαρμογής των όσων ισχύουν σήμερα στις ραγδαίες ανατροπές που σχεδιάζονται στην Ε.Ε. (adaptation option).
1. Το πρώτο προβλέπει την πλήρη ανατροπή των όσων ισχύουν σήμερα, με κατάργηση της ημερήσιας αγοράς, του cost recovery και των ΑΔΙ, και τις συναλλαγές να διεξάγονται αποκλειστικά μέσω διμερών συμβολαίων. Τα θετικά του είναι η άμεση εναρμόνιση με το πνεύμα του Target Model, αλλά τα αρνητικά του είναι περισσότερα αφού συνεπάγεται σημαντικά κόστη προσαρμογής για τους επενδυτές, μακρύ χρονοδιάγραμμα εφαρμογής, και αδυναμία των συμμετεχόντων να προλάβουν την εφαρμογή του.
2. Το άλλο σενάριο, της προσαρμογής, θεωρείται απλώς ημίμετρο. Τα θετικά του είναι ότι απαιτεί τις ελάχιστες αναγκαίες αλλαγές στη χονδρεμπορική ώστε να είναι συμβατή με την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά του αύριο. Τα αρνητικά του, ότι το αποτέλεσμα δεν θα είναι συμβατό με το Target Model, άρα θα απαιτηθούν περισσότερες αλλαγές, θα διατηρηθούν πολλά και διαφορετικά μεταξύ τους συστήματα, γεγονός που θα φέρει σύγχυση στην αγορά, κλπ.
Χονδρική και τιμολόγια
Προφανώς η ΡΑΕ, ενόψει και της διαβούλευσης δεν παίρνει θέση ποιο από τα τρία σενάρια προτιμά, εντούτοις είναι σαφές ότι ανοίγοντας τα "χαρτιά" της, δείχνει την προτίμησή της στο Ισπανικό, ένα μοντέλο λιγότερο "οδοστρωτήρας" απ' αυτό που ισχύει στη Γερμανία. Σαν βασικό του όπλο θα έχει τις δημοπρασίες φθηνής ισχύος "αλά γαλλικά" (NOME), οι οποίες -εφόσον γίνει αποδεκτό- θα είναι σε θέση να ξεκινήσουν από το β’ εξάμηνο του 2013, παράλληλα δηλαδή με την πλήρη απελευθέρωση των οικιακών τιμολογίων.
Το σκεπτικό των αρμοδίων είναι ότι οι πρώτες δημοπρασίες λιγνιτικής ισχύος θα συμπέσουν χρονικά με την απελευθέρωση των τιμολογίων στη χαμηλή τάση (1^η/7/2013), κάτι που ίσως λειτουργήσει ανασχετικά απέναντι σε μεγάλες αυξήσεις εκ μέρους της ΔΕΗ, που έχοντας πλέον να ανταγωνιστεί ομίλους με το ίδιο μείγμα καυσίμου, πιθανώς αναγκαστεί να περιορίσει τις απαιτήσεις της.
Κοστολογικός έλεγχος ΔΕΗ
Μια πρώτη εικόνα για το που πηγαίνει το πράγμα, θα δοθεί πάντως στην ημερίδα της ΡΑΕ τη Πέμπτη.
Εκτός από τα τρία σενάρια, αναμένεται να συζητηθούν όλα τα θέματα που έχει θέσει σε διαβούλευση η ΡΑΕ το τελευταίο διάστημα (όπως για το ΕΤΜΕΑΡ, και το εθνικό σύστημα φυσικού αερίου), καθώς επίσης και το θέμα των κοστολογικών ελέγχων στη ΔΕΗ. Εντός του επόμενου 10ημέρου, η ΡΑΕ θα προκηρύξει τον διαγωνισμό για την πρόσληψη ξένου οίκου που θα διεξάγει συγκριτική αξιολόγηση του κόστους της ΔΕΗ και των θυγατρικών της ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ με αντίστοιχες βέλτιστες πρακτικές στο εξωτερικό.